नौलो संसार- १

(हर्क गुरुङ प्रत्येक बिकासप्रेमी नेपालीहरुको मनको अबिस्मरणिय नाम हो । हर्क गुरुङ लाई जसरी चिन्दा पनि हुन्छ भुगोलबिद, योजनाबिद, कार्टोग्राफर, पदयात्री वा संरक्षणकर्मी । लमजुङको तराँचेमा एउटा लाहुरे परिवारमा जन्मेका गुरुङ नेपाल को भुगोललाई सबैभन्दा नजिकबाट चिन्ने नेपाली हुन । पोखरा को भौगोलिक सर्बेक्षण बिषयमा विध्यावारीधी गरेका गुरुङ को यात्रा ब्रितान्त "The Vignette of Nepal" को नेपाली रुपान्तर "मैले देखेको नेपाल" म अहिले दोश्रो पटक पढिरहेको छु । यही पुस्तकका एकदमै मन छुने केही अंशहरु "Milan's Blog" का अबका केही पोस्टहरुमा । हुनत प्रतिलिपी अधिकारका अनेकन धाराहरुले यसलाई गैरकानुनी भन्न सक्छन तर म जस्ता आफ्नो देशको बारेमा बढी भन्दा बढी जानकारी राख्न चाहनेहरुका लागि यो प्रेरणादायक हुनेछ र हर्क गुरुङ प्रतिको साँचो श्रद्धान्जली पनि ।।।।।। यो पालोमा थाहा पाऔँ लम्जुङको सुदुर गाउँको "ठुला " ले देखेको नौलो संसारको कथा ।।।।। )

.....तराँचे मध्य नेपालको लमजुङ जिल्ला मा पर्ने एउटा सानो गाउँ हो, जुन गाउँ मर्स्याङ्दी नदिको देब्रे किनारमा अवस्थित छ। यस गाउँबाट केवल १४ किलोमिटर उत्तरमा मनासलु र हिमालचुलिका डरलाग्दा हिउँ चुचुराहरु देखिन्छन । हो, यही तराँचेमा ठुलाको जन्म भएको थियो । जहाँ उसका पिताले लाहुरे भएर कमाएको पैसाले राम्रो बन्दोबस्त गरेका थिए । पहिलो विश्वयुद्ध मा बुढा फ्रान्स र प्यालेस्टाइन पुगेका थिए र सन् १९१९ को बजिरिस्तानको लडाईंमा बहादुरी देखाएबापत उनको नाम सरकारी पत्रमा समेत उल्लेख गरिएको थियो । ठुलाका दुइजना दाजुहरुले पनि दोस्रो विश्वयुद्ध मा बर्मा र बोर्निओका जङगलहरुमा लडाईं गरिसकेका थिए । यसरी परिवारका दुबै पुस्ता लाहुरे भएकाले घरमा युद्धका थुप्रै तक्माहरु जम्मा भएका थिए र ठुला उनिहरुले युद्धमा गरेका बहादुरिका बखान सुन्ने गर्थ्यो । उनिहरुले बयान गरेका टाढा टाढाका अचम्म का ठाउँ र मानिसहरूका कुरा सुनेर ऊ मख्ख पर्थ्यो ।

मर्स्याङ्दीको गर्जना, गह्रै गह्रा परेका खेतबारिहरु र हिमरेखासम्म पुगेका बनले ढाकिएका पहाडहरुबिचको बातावरण मा त्यसबेला ठुला रहन्थ्यो । हिमालचुलिको सेतो टाकुरापछाडि के छ र मर्स्याङ्दीको डरलाग्दो भेल कहिले आउँछ भन्ने कुराको ज्ञान उसलाई धेरै कम थियो । साथीहरुसँग खेलिरहनु र गाउँ वरिपरि गाइबस्तुहरु चराइरहनुमा नै ऊ सन्तुस्ट देखिन्थ्यो । गाउँका केटाहरुमध्ये मानिएको अगुवा थियो ठुला । किनभने ऊ सबैभन्दा टाढा ढुङ्गा हान्न सक्दथ्यो । त्यस हुलमा आफ्नो उच्चता कायम राख्न ठुला सबभन्दा अग्लो रुख चढ्दथ्यो, सबभन्दा अग्लो कान्ला बाट हाम्फाल्दथ्यो र प्राय: उसले लडाईं पनि खेल्नुपर्ने हुन्ध्यो ।


ति केटाहरु स्वछन्दतापुर्वक घुमफिर गरिरहन्थे, गाउँका फलफुल चोर्थे र खोलामा माछा र गँगटाहरु मार्ने गर्थे । तिनिहरु युद्ध र सिकार तथा अन्य त्यस्तै खेलहरु खेल्दथे । एकपल्टको कुरो हो चराखेल खेल्दा ठुला निकै ठुलो दुर्घटनामा पर्‍यो । त्यस चराखेल मा ठुला चोर काग र अन्य केटाहरुचाहीँ गुँड बनाउने सानासाना चरा बनेका थिए । केटाहरुले गुँडहरु बनाएर त्यसमा ससाना गोलो बगरे ढुङ्गाका फुलहरु राखी लुक्न गए । जब ठुला गुँडका फुलहरु चोर्न रुखमा चढ्यो तब ति अन्य केटाहरु चराले झैँ हातका पखेटाहरु हल्लाउँदै छोरा काग बनेको ठुलालाई आक्रमण गर्न हुर्रिएर आए । त्यस मौकामा अत्तालिँदा ठुलाले आफुलाई उड्न सक्ने काग झैँ ठान्यो र रुखबाट एक्कासी हाम्फाल्यो । तर तल जमिनमा रहेको ठुलो ढुङ्गामा ऊ बेसरी बज्रिन पुग्यो र त्यसबाट उसको निधारमा निकै ठुलो चोट पर्न गयो । त्यो चोट केही महिनापछी निको भए पनि त्यसको दागचाहीँ सधैंका लागि रहिरह्यो ।

त्यसो भए पनि ठुलाको चकचकेपना र खेलवाडप्रतीको मोहलाई यस्ता दुर्घटनाहरुले घटाऊन सकेनन । चराचुरुङगीहरुलाई पासोमा पार्न ऊ सिपालु भएरै निस्क्यो र कोही बेला छिमेकिका कुखुराहरुको सिकार गर्न पनि ऊ हिचकिचाउँदैनथ्यो । वसन्त ऋतुमा साथीहरुसँग चराका गुँडहरु खोज्न जंगलतिर जान ऊ खुब मज्जा मान्थ्यो । तिनिहरु चराको गुँडमा तिनहाँगे काठ राखेर त्यसमा घोडाको पुच्छरका पासो थाप्थे र जब चरा गुँड मा बस्न आउँथ्यो त्यस पासोमा त्यो फस्दथ्यो । स साना बचेराहरु भएका गुँड भेटिएमा चाँहीँ तिनिहरुका माउ चराहरुलाइ कहिल्यै पासोमा फसाउँदैनथे र त्यसै छाडेर घर फर्किन्थे । बरु, ति बचेरा हरुको प्वाँख लागेपछी तिनलाई घरमा पाल्न ल्याउने गर्थे ।...........क्रमश: